Muối làm gia vị không thể thiếu trong các gia đình tại Việt Nam và một số nước châu Á. Muối giúp món ăn thêm đậm vị, muối còn là một chất không thể thiếu trong quá trình phát triển của trẻ và người lớn. Nên từ xa xưa, muối đã xuất hiện. Với nghề làm muối xuất phát từ người Chăm, sau này được kế thừa bởi người Kinh.

Nghề làm muối tại Bình Thuận

Nghề làm muối của tình Bình Thuận từ lâu đã là một nghề truyền thống. Trước khi người Kinh di cư đến đây, người Chăm đã biết cách sản xuất muối ăn. Khi nghề muối cá, làm nước mắm mở rộng, thì nghề làm muối càng phát triển mạnh.

Đồng muối là thứ cánh đồng dễ nhận ra nhất. Vì chẳng có cây cối gì cả. Cả một cánh đồng lớn thẳng tắp, phẳng lỳ chẳng nhìn thấy điểm kết thúc. Cứ một khoang đen rồi một khoang trắng, lại một đen, một trắng. Đen là cát, còn trắng là nước biển đã phơi thành muối.

Ở Bình Thuận, hiện nay sản xuất hai loại muối: muối thủ công và muối công nghiệp. Muối công nghiệp (NaCl) là một sản phẩm hàng hoá lưu thông trên thị trường. Là mặt hàng thiết yếu trong đời sống nhân dân và hoạt động kinh tế của đất nước. Các sản phẩm về muối được dùng làm nguyên liệu cho ngành hoá chất cơ bản, chế biến thuỷ sản, sản xuất công nghiệp, công nghiệp thực phẩm và các ngành kinh tế khác.

• • Xem thêm: Toàn cảnh đảo Phú Quý khi nhìn từ trên cao
  • Xem thêm: Các bài viết về du lịch Phan Thiết

Nghề muối thủ công và giọt mồ hôi của diêm dân

Muối thủ công tuy hạt không lớn và trắng như muối công nghiệp. Nhưng nó dùng để muối cá và làm nước mắm. Nước mắm Phan Thiết nổi tiếng trên thị trường trong và ngoài nước là nhờ muối cá bằng muối thủ công của đồng muối địa phương. Nếu dùng muối công nghiệp thì muối cá sẽ bị thối.

Muối ăn là một gia vị quen thuộc của người dân. Làm ra được hạt muối, diêm dân phải vất vả và trải qua nhiều công đoạn rất nhọc nhằn.Từ xưa cư dân Bình Thuận sản xuất muối ăn với phương pháp cổ truyền là phơi nước biển.

Phương pháp sản xuất muối được tiến hành qua việc đưa nước biển khi thủy triều lên vào các con mương để chảy tới các ô nước chạt, còn gọi là “bờ đùng”. Tùy theo diện tích ruộng muối và độ sâu, diện tích của “đùng” được tính toán cho phù hợp. Ở các vị trí giao tiếp của “đùng”, ruộng muối, mương đều có các miếng gọi là “phai muối” để chạn nước không trở ngược ra biển khi nước ròng.

Cách làm muối

Nước biển từ 3-3,50 chứa ở “đùng” được cho chảy vào ruộng (còn gọi là sân trước). Ruộng có nền cao hơn nền “đùng” thì dùng gào tát, xa quay, quạt gió và hiện nay là máy bơm cỡ nhỏ, nước được phơi ở ruộng để tăng độ mặn đến gần 200. Thì được tháo phai cho chảy qua miếng ruộng (ô kết tinh) là vuông đất có bề ngang trung bình 5 – 7 m, bề dài 12 – 25 m hoặc hơn tùy theo địa hình miếng ruộng. Chiều sâu chứa nước chỉ từ 0,15 – 0,20 m . Ở đây nước tăng thêm độ mặn dưới tác dụng của nắng và gió, kết tinh muối và một số hóa chất khác có trong nước biển.

Khi muối đóng dày được 2 cm trở lên, người ta thu hoạch muối. Thao tác bằng trang cào bằng gỗ và dùng xẻng xúc lên gánh hoặc xe cải tiến để đưa về nhập kho. Kho là một sân trống được nện đất thật chặt và có nền cao hơn xung quanh từ 0,1 – 0,3 m để tránh nước mưa ngấm vào muối, tại đây muối đánh đóng hình chóp nón, đến độ cao cần thiết thì thôi và chắn lá để che mưa chờ tiêu thụ. Khi hết mùa muối, để chuẩn bị cho mùa sau người ta phải tu bổ “bờ đùng”, dọn sân nước và ruộng kết tinh cho sạch và làm da ruộng (nện và làm mặt bằng), phơi ruộng rồi mới cho nước biển vào khi đến mùa.

Nghề truyền thống

Nghề làm muối vất vả là thế, nhọc nhằn là thế nhưng những diêm dân của tỉnh Bình Thuận vẫn luôn luôn tự hào về những đồng muối của mình. Bởi lẽ, đó không chỉ là công việc để tạo nên thu nhập cho họ mà chính công việc “bán mặt cho muối, bán lưng cho trời” đã tạo nên những hạt muối trắng tinh giúp ích trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta.

Ngày ngày chúng ta rất cần đến muối. Ngoài việc dùng muối để nấu đồ ăn, muối còn rất nhiều vô số công dụng khác nữa như: Có thể dùng để tẩy xoá vết xâm cho da. Hoa sẽ tươi lâu hơn nếu bỏ chút muối vào trong lọ cắm hoa. Nước muối nóng có thể làm giảm sự ngứa ngáy do cây độc. Muối đánh tan mùi hôi trong giày dép nếu được rắc vào giày. Muối cho cá được mạnh khoẻ nếu nuôi trong bồn. Muối có thể dùng để khử trùng trong miệng và các phần trên cơ thể. Muối hợp với nước nóng đắp lên mắt có thể làm cho mắt đỡ bị sưng húp….

Bởi vậy người dân Bình Thuận lúc nào cũng hiền hòa và mặn nồng như những hạt muối vậy!